Weggegooide medicijnen in oppervlaktewater
Mannetjesvissen maken eitjes door vrouwelijke hormonen
Medicijnen over? Gooi ze niet in het toilet of in de prullenbak, dan komt een deel van de stoffen in het oppervlaktewater. Met grote gevolgen. Bijvoorbeeld: vissen raken in de war door psychofarmaca, mannetjesvissen maken eitjes door vrouwelijke hormonen. Soorten kunnen zelfs uitsterven. Daarom: lever overgebleven medicijnen in bij de apotheek.
Wijkgezondheidscentra Huizen nemen duurzaamheid serieus. Zo is de apotheek sinds de laatste verbouwing van het gas af, is een elektrische bezorgauto in bestelling, zijn zonnepanelen geïnstalleerd en zijn de eerste stappen gezet om papierloos te gaan werken. Sinds vorig jaar richt de apotheek zich ook op de patiënt: hoe gaan we verantwoord om met resten medicijnen?
Bewustwording
Apotheker Esther Groenendaal leidt het bewustwordingsproject: 'Mensen weten vaak niet dat medicijnen die ze in het toilet wegspoelen, bijna geheel terechtkomen in het milieu. Van de medicijnen in de prullenbak komt 5 tot 10 procent terecht in het oppervlaktewater. Bij chemotherapie volgen de meeste mensen gemotiveerd de regels, bij medicijnen denken ze al gauw: ach, dat loopt zo'n vaart niet.'
Leverschade
Maar zo'n vaart loopt het wel. Ibuprofen levert leverschade op bij vissen, vrouwelijk hormoon oestrogeen uit pillen en hormoonpleisters bezorgt mannetjesvissen vrouwelijke eigenschappen en psychofarmaca veroorzaken vreemd gedrag bij vissen. Esther: 'Door weggegooide antibiotica komen meer bacteriën in het milieu die ongevoelig zijn voor antibiotica. Dat moeten we niet willen.'
Inhalatoren
Esther noemt een ander voorbeeld: 'Longpatiënten gebruiken vaak inhalatoren. Sommige van deze apparaten stoten in een jaar tijd evenveel CO₂ uit als een vliegtuig tijdens een retourvlucht Amsterdam en Parijs. Daarom zoeken we nu naar inhalatoren die het milieu minder belasten.'
Inleveren bij apotheek
Vorig jaar is de apotheek ook gestart om bij de eerste uitgifte medicijnen mee te geven voor 2 weken. Dus niet meer standaard een doosje. Zo komen minder medicijnen in het milieu terecht. Esther: 'Onze boodschap: doe overgebleven medicijnen in de retourbox in de apotheek, de medicijnen worden dan goed verwerkt, de strips gerecycled. Daar wordt iedereen beter van.'
Apotheek móet voorkeursbeleid zorgverzekeraar volgen
De arts schrijft een geneesmiddel voor op stofnaam. Als er meerdere medicijnen met deze werkzame stof op de markt zijn, bepaalt de zorgverzekeraar van de patiënt welk medicijn vergoed wordt. Dit kan wisselen. De apotheek moet dit voorkeursbeleid van de zorgverzekeraars volgen. Patiënten aan de balie zijn hier niet altijd blij mee.
'Mensen zijn soms bang dat het nieuwe merk niet zo goed werkt als het medicijn dat ze gewend zijn', zegt apothekersassistent Stephanie Visser. 'Of ze denken dat dit niet het medicijn is dat hun arts heeft voorgeschreven. Of ze raken in de war. Dan zijn ze bijvoorbeeld gewend om 's ochtends twee witte en één roze pilletje te nemen, nu worden dat ineens één witte en twee roze.'
Geen keus
Stephanie vertelt dat zij geen keus heeft. Ze moet het medicijn meegeven dat de zorgverzekeraar aanwijst. Willen patiënten toch hun 'eigen' merk, dan moeten ze zelf betalen. Als de apotheek te vaak afwijkt van het beleid van de zorgverzekeraar dreigt een boete of tariefsverlaging. Dit zou verregaande consequenties kunnen hebben voor de apotheek als geheel, bijvoorbeeld ontslag van een medewerker. 'We zeggen altijd: probeer het uit en laat het weten als er onverhoopt toch klachten optreden. Die klachten moeten dan wel aantoonbaar zijn. Als iemand bijvoorbeeld een allergische bijwerking krijgt, moet dit getest worden. Als we dan in overleg met de zorgverzekeraar bij uitzondering het oude medicijn weer mogen meegeven, noteren we dit in het dossier van de patiënt.'
Begrip
'We helpen waar we kunnen en hopen op begrip', besluit Stephanie. 'Want laat duidelijk zijn: wij willen niets liever dan tevreden patiënten aan de balie.'